Sonbaharda Bitki Bakımı İçin Tüyolar
Mevsim geçişleri, insan ve hayvanlarda olduğu gibi bitkilerin yaşamında da pek çok değişime sebep olur. Çiçekler solmaya, çimler sararmaya, ağaçlar yapraklarını dökmeye başlar.
Sıcacık, ışıl ışıl yaz aylarından sonbahara geçerken bitki bakımında da bu değişime ayak uydurmak gerekir yoksa ev bitkilerinin kök ve yapraklarında çürümeler, böceklenmeler görülebilir.
Dolaplara hırka eklemek, günlük rutinleri biraz daha kapalı alanlara çekmek gibi bitkiler için de bu dönemde birtakım hazırlıklar yapmak gerekir. Peki, ev bitkileri sonbahara nasıl hazırlanır?
Sonbaharda Bitki Bakımı için Pratik Bilgiler
Bitkiler için su, toprak, gün ışığı ve hava; hayati önem taşır. Doğadaki bitkiler için bu dördüne ulaşmak nispeten daha kolay olsa da bahçe ve iç mekân bitkileri, özenli bir bakıma ihtiyaç duyar. Yazdan sonbahara geçerken bitkilerin su ihtiyacı, toprakla ilişkisi, aldığı ışık miktarı ve ulaşabildiği hava düzeyi değişir. Bu konuda farkındalık sahibi değilsek ve bitkilerimizi yeni mevsimin koşullarına hazırlamazsak sağlıklarını yitirmeleri kaçınılmaz olur.
Öte yandan doğadaki tüm değişimler ev bitkileri için de geçerli olabilir. Sonbaharda iç mekân bitkileri de sararan yapraklarını yitirebilir, saksılar dökülmüş yapraklarla dolabilir ve bu yapraklar çürüdükçe bakteri üretip bitki sağlığını riske atabilir. Bu yüzden “Sonbahar bitkileri nasıl etkiler?”, “Yeni bir mevsime girerken bitki bakımında neleri değiştirmek gerekir?” gibi soruların cevaplarına detaylıca bakalım.
1. Sulama Düzenini Ayarlayın
Bahçe ve iç mekân bitkilerinin düzenli olarak sulanmaya ihtiyacı olduğunu herkes bilir ama bu sıklığı ayarlamak da bitkiyi susuz bırakmamak kadar önemlidir. Yaz aylarında bitkiler tıpkı insanlar gibi terleyerek su kaybeder. Ayrıca topraktaki suyun bir kısmı da sıcağın etkisiyle buharlaşır. Bu nedenle sulama sıklığı artırılabilir. Ancak sonbahara girerken hava sıcaklıkları düşeceği için sulama düzeninin de yeniden gözden geçirilmesi gerekir.
Bitkinin su isteyip istemediği toprağından anlaşılır ama saksı bitkilerinde toprağın en üst katmanının kurumuş olması sizi yanıltabilir. Bitkinin kökü nemliyse bu, bitkiyi daha fazla sulamamalısınız anlamına gelir. Eğer saksı çok derin değilse parmağınızı toprağa batırarak ya da bir çubuk yardımıyla daha alt katmanlarındaki nemi kontrol ederek bitkinin suya ihtiyaç duyup duymadığını anlayabilirsiniz. Derinliği 20 cm ya da daha fazla olan saksılarda ise daha etkili bir çözüm bulmanız gerekir. Çünkü toprağın ulaşabildiğiniz kısımları kuruyken en altı nemli olabilir. Buna rağmen suladığınız bitkiler bir süre sonra aşırı nemden çürümeye başlar. Köklerdeki çürüme iyice arttığında bitkiyi kurtarmak mümkün olmayabilir. Peki, bu durumda ne yapabilirsiniz?
Sonbahar ve kış aylarında bitkilerin su ihtiyacını belirlemenin en kolay yolu, nem ölçer çubuklardan yardım almaktır. Özellikle derin saksılarda kullanabileceğiniz bu çubuklar, topraktaki nem oranını size doğrudan iletir. Böylece bitkilerinizin su ihtiyacını daha net görebilirsiniz.
2. Gübreleme Düzenini Gözden Geçirin
İç mekân bitkilerinde gübre kullanımı oldukça önemlidir. Saksıdaki toprakların zaman içerisinde besleyiciliği ve kalitesi azalır. Bu durum bitkilerin gelişimini yavaşlatacağı gibi solmalarına da yol açabilir. Gübreli toprak, her sulandığında çeşitli mineraller yayar ve bitkinin daha iyi beslenmesini sağlar. Ev bitkileri için en ideal gübre zamanı ilkbahardır. Baharın gelişiyle canlanan, renklenen ve doğadaki uyanışa eşlik eden iç mekân bitkilerini bu dönemde gübreleyerek destekleyebilirsiniz.
Sonbahar-kış aylarına geçerken gün ışığı azalır, hava sıcaklıkları düşer ve bitkiler de yavaş yavaş dinlenmeye çekilir. Bu dönemde bitkilerin cansız göründüğünü ya da solmaya başladığını düşünerek gübre, bitki besini gibi ürünlerle desteklemek isteyebilirsiniz. Ancak iç mekân bitkileri her ne kadar doğadan kopuk gibi görünse de aslında doğanın bir parçasıdır ve onunla uyum içerisinde hareket eder. Sonbaharın gelişiyle daha yavaş gelişebilir, cansız görünebilir, yapraklarını dökebilir. Sonbaharda dinlenmek isteyen bitkilerin besinlerle yorulması, köklerinin yanmasına yol açabilir.
Dilerseniz eylül ayının ilk haftalarında bitkilerinizin toprağını değiştirip havalandırabilir ve gübreleyebilirsiniz. Bir sonraki gübreleme için ilkbaharı beklemeniz daha iyi olacaktır. Bitki besinini de ekim ayı itibarıyla kesmeye çalışabilirsiniz. Eğer büyüyüp gelişmeye devam ettiğini gözlemlediğiniz sonbahar bahçe bitkileri ya da iç mekânda yaşayan mevsimlik bitkiler varsa onları beslemeyi sürdürebilirsiniz ancak bu durumda da bitki besinini daha geniş aralıklarla ve yaz aylarındaki miktarın yarısı kadar vermeniz daha uygun olacaktır.
3. Işık Miktarını Ayarlayın
Bitkilerin fotosentez yapabilmeleri için en temel ihtiyaçlarından biri gün ışığıdır. Yaz aylarında balkon ve pencerelerde yakıcı güneş ışıkları altında bekleyen bitkileri biraz daha içeriye taşımak gerekebilir. İç mekân bitkilerini gün boyu doğrudan güneşe maruz bırakmamak için odanın daha kısa süre ya da daha az ışık alan bölgelerine yerleştirebilirsiniz. Sonbaharda ise güneş ışıkları yakıcılığını yavaş yavaş kaybeder. Kapalı mekânların aldığı ışık da yaza oranla azalır ve bitkiler ihtiyaç duydukları kadar gün ışığı alamayabilir.
Mevsim sonbahardan kışa doğru ilerledikçe bitkilerinizi daha iyi ışık alabilmeleri için yavaş yavaş pencerelere yaklaştırabilirsiniz. İri yapraklı, geniş hacimli bitkilerinizin pencere camıyla ya da duvarla temas etmesini önlemeye çalışın. Bu dönemlerde bitkilerinizin tek yönden ışık almamasına da özen göstermelisiniz. Bitkinizi haftada bir kez, olduğu yerde hafifçe çevirerek farklı açılardan da ışık almasını sağlayabilirsiniz.
4. Yaprak Bakımına Önem Verin
Fotosentez büyük oranda yapraklarda gerçekleşir. Yapraklar ne kadar sağlıklı ve bakımlı olursa bitki de o kadar iyi gelişir. Yaprakların üzerindeki toz katmanını temizlemek, bir sprey şişesi yardımıyla arada bir yaprakları hafifçe nemlendirmek yıl boyunca uygulayabileceğiniz rutinlerdir.
Sonbahar ve kış aylarına gelindiğinde ise iç mekânlar daha havasız, ışıksız ve soğuk olabileceği için yaprak bakımı konusunda daha hassas davranmanız gerekebilir. Özellikle iri yapraklı bitkileri nemli bir bezle nazikçe silmek, üzerlerindeki tozlardan arındırmak; bitkinin daha kolay nefes almasını sağlar. Ayrıca sonbaharın doğal bir sonucu olarak sararan, kuruyan yapraklar da mutlaka budanarak bitkiden uzaklaştırılmalıdır. Aksi durumda bu yapraklar çürüyerek bitkinin böceklenmesine yol açabilir.
5. Saksı Kontrolü Yapın
Bitkilerin evi, saksılardır. Kirli, çatlak, yıpranmış ya da artık bitkiye küçük gelen bir saksı; iyi bir ev olamaz ve zaman içerisinde bitkinin sağlığını bozabilir. Sonbahar ve kış aylarında bitkiler daha az ilgi isteyeceği, bir köşede sakince dinlenmeye çekileceği için onları bu mevsime hazırlarken saksılarını kontrol etmekte fayda vardır. Özellikle toprak ya da seramik bir saksı kullanıyorsanız nemden etkilenerek aşınabileceği için saksınızı düzenli aralıklarla kontrol edip gerektiğinde yenilemek önemlidir.
Toprağın derinlerinde kalan bitki kökleri, zamanla büyüyerek saksı içerisinde sıkışabilir ve çürümeye başlayabilir. Saksı kontrolü bu açıdan da önem arz eder. Bitkileri sonbahara hazırlarken saksılarından çıkarıp topraklarını havalandırmak ve saksıları kontrol edip daha uygun hâle getirmek, bitkinizin gelecek aylardaki sağlığını destekler.
6. Bitkilerinizi Kışa Hazırlayın
Sonbaharda bitki bakımı için pratik bilgiler arıyorsanız önemli bir diğer nokta da sonbahar hazırlıkları sırasında kış koşullarını da göz önünde bulundurmanız gerektiğidir. Sonbahara kıyasla havaların her gün daha soğuk olacağını, iç mekânların daha az ışık alacağını düşünerek hazırlıklarınızı buna göre yapmalısınız. Soğuğu hiç sevmediğini bildiğiniz bitkileri, evin daha sıcak bölgelerine taşıyabilirsiniz.
Sukulent ve kaktüsler kış aylarında soğukta barınmak ister. Havalar soğumaya başladığında onlar için balkonda, üzerini sera naylonuyla kapattığınız bir raf hazırlayabilirsiniz. Balkon bitkileriniz içinse evin içerisinde aydınlık ve ferah bir alan hazırlamalısınız. Ayrıca havaların gerçekten soğumaya başladığını fark ettiğinizde özellikle balkon bitkilerine su vermeyi bırakmanız gerekir. Nemli toprak, bitkinizin daha fazla üşümesine ve donarak ölmesine yol açabilir. Bitkiler kış aylarında kuru bir toprakta yaşamayı, donmaya tercih ederler.