Sürdürülebilir Atık Yönetimi - Çevre Koruma Rehberi

Sınırlı kaynakların tasarruflu bir şekilde kullanılarak sonraki nesillere aktarılması olarak kısaca özetlenebilecek sürdürülebilirlik kavramı aslında birçok alt başlığa sahip kapsamlı ve ayrıntılı bir süreç olarak dikkat çekiyor. Su tasarrufu, enerji verimliliği, sağlık ve toplumsal eşitlik gibi çevresel ve sosyal birçok konuyu kapsayan sürdürülebilirlik kavramının en önemli unsurlarının başında ise atık yönetimi yer alıyor. 

Atık Yönetimi Nedir? Sürdürülebilirlik için Önemi Nedir?

Söz konusu atık yönetimi olduğunda akla ilk gelen genellikle geri dönüşüm oluyor. Atık dönüşümü olarak da adlandırılan geri dönüşüm, bu süreçte kritik bir öneme sahip olsa da aslında atık yönetimi daha kompleks bir konuyu ifade ediyor.  

Peki tam olarak atık yönetimi nedir? Atık yönetimi atıkların toplanmasından ayrıştırılmasına, depolanmasından geri dönüştürülmesine ya da yok edilmesine kadar farklı aşamaları içeren genel bir kavram olarak öne çıkıyor. Aslında bir süreci ve bu sürecin planlanmasını ve organizasyonunu tanımlayan atık yönetiminde atıkların azaltılması da oldukça önemli. Sürdürülebilirlik kavramı da burada devreye girerek atık oluşturabilecek ürünlerin tasarım, üretim ve satışına yönelik birtakım tedbirler almayı gerektiriyor.

     

Sürdürülebilir Atık Yönetimi Nedir?

Sürdürülebilir atık yönetimi atıkların çevresel etkilerini en aza indirerek doğal kaynakların korunmasını, enerji ve kaynak verimliliği arttırmayı, atık oranını azaltmayı ve geri dönüşümü teşvik etmeyi hedefleyen bir kavram. Bu kavrama göre sadece bireysel olarak değil, kurumsal olarak da birçok önlem alınması gerekiyor. 

Tüketiciye ulaştırılacak ürünün tasarım aşamasında geri dönüşüme uygun dizayn edilmesinden, imalatı sırasında doğal kaynakların ve enerjinin verimli bir şekilde kullanılmasına kadar hassas ve detaylı bir yaklaşım sergilenmesi, sürdürülebilir atık yönetiminin temelini oluşturuyor. 

Sürdürülebilir atık yönetiminin daha iyi anlaşılabilmesi için atık hiyerarşinine yakından bakmak gerekiyor. Atık hiyerarşisi, piramidin zirve noktasından altta doğru şu maddelerden oluşuyor: 

  • Atık önleme
  • Atık azaltma
  • Tekrar kullanım
  • Geri dönüşüm
  • Enerji geri kazanımı
  • Bertaraf

Atık hiyeraşisinde her şeyden önce atıkların önlenmesi için ürünün tasarımı aşamasında gerekli tedbirlerin alınması büyük öneme sahip. Eğer atık oluşumunu önlemek mümkün değilse atık azaltmaya yönelik bir yaklaşım sergilenmeli. Ürünün tekrar kullanımı ve kullanılamaz hale geldiğinde geri dönüşümü mutlaka göz önünde bulundurulmalı. Ürünün geri dönüşümü gerçekleştirilemiyorsa üründen enerji geri kazanımı elde etmek dikkate alınmalı. Tüm bunlardan sonra atık ürünün çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek uygun yöntemler kullanılarak bertaraf, yani yok edilmesi düşünülmeli. 

Sürdürülebilir Atık Yönetimi Uygulamaları

Sürdürülebilir atık yönetimi kapsamında hem bireylere hem de kurumlara ayrı ayrı sorumluluklar düşüyor. Bireysel olarak satın alınan ürünün üretim aşamalarını inceleyerek çevreye daha duyarlı markalara yönelmek öncelikli yapılması gerekenler arasında yer alıyor. Tüketim çılgınlığına kapılmadan sadece ihtiyaç duyulan ürünleri satın almak ve uzun süreli kullanmak da hem atık yönetimi hem de finansal anlamda büyük önem arz ediyor. 

Satın alınan ürünü bir süre sonra çöpe atmak yerine farklı şekillerde kullanarak geri kazanmak da mümkün. Çöpe atılacak ürünlerin ayrıştırılması ve geri dönüşüme kazandırılması da yapılması gerekenler arasında. Genellikle atıkların bertaraf edilmesi bireysel çözümler arasında görülmese de aslında bu da imkanlar dahilinde bulunuyor. Özellikle biyolojik atıkları bertaraf etmek kompost yöntemi ile mümkün hale geliyor. 

Kurum ve kuruluşlara düşen ise üretim süreçlerinin her aşamasında çevre koruma bilinciyle hareket etmek oluyor. Üretim süreçlerinin çevresel etkilerini göz önünde bulundurmak, enerji verimliliği artırmaya yönelik tedbirler uygulamak ya da yeşil enerji kaynaklarına yönelmek, geri dönüşüme uygun tasarımlar gerçekleştirmek ve atık yönetimi konusunda toplumda farkındalık yaratacak ya da toplumu teşvik edecek eylem planları hazırlamak gibi birçok konuda sorumluluk almak kurumların sürdürülebilir atık yönetimi çerçevesinde uygulaması gerekenler arasında bulunuyor. 

Başarılı Sürdürülebilir Atık Yönetimi Örnekleri

Sürdürülebilir yaşam ve ekolojik dengenin korunması konularına öncelik veren DYO, bu konudaki hassas yaklaşımını, kimyasalların yaşam döngüleri boyunca güvenli yönetimine yönelik birleştirici taahhüdü olan ve yaşam kalitesini iyileştirme ve sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmadaki rolleri teşvik eden Responsible Care Küresel Sözleşmesi’ni imzalayarak gösteriyor. 

DYO, bu uluslararası taahhüt programı kapsamında tüm üretim süreçlerini insan ve çevreyi koruma odaklı sürdürüyor. Sadece sözleşme kapsamıyla yetinmeyerek hem çevreyi hem de insanı odak alan planlar uygulayarak toplumun her yaştan ve kesiminden bireylerine yönelik farkındalık ve fayda yaratan projeler gerçekleştiriyor.