Evde Mikro Filiz Yetiştiriciliği: Nasıl Yapılır?

Beslenmenin sağlıklı yaşam ve iyi yaş alma üzerindeki önemini hepimiz biliyoruz. Vitamin, mineral, antioksidan yönünden zengin besinlerle oluşturulan dengeli öğünler; vücudu uzun yıllar güçlü ve formda tutmanın temel şartlarından biri. Bu yüzden besleyiciliği yüksek, sağlıklı gıda arayışı da her geçen gün artıyor. Bu içeriğimizde besin değeri yüksek gıda trendlerinden birine odaklanacağız: mikro filizler!

Daha önce mercimek gibi bakliyatların veya brokoli, tere, bezelye gibi sebzelerin filizlendirilip salatalarda tüketildiğine şahit olmuşsunuzdur. Bakliyat ve sebzeleri daha filiz hâlindeyken tüketmek, kulağa biraz ilginç gelse de aslında oldukça sağlıklı. Üstelik mikro filizler, evlerin balkonunda, mutfağında kolayca yetiştirilebiliyor. 

Mikro Filiz Nedir? Sağlığa Faydaları Neler?

Mikro filiz kavramı, yenilebilir bitkilerin ekiminden sonraki ilk 7-14 günde oluşan minik fidelerini tanımlıyor. Toprağa ekilen bitki tohumları, günler içerisinde gelişerek filizlenmeye başlıyor. Toprak üzerinde “çenek” adı verilen ilk yapraklar oluşuyor, bitkinin büyüyüp gelişmesi için fotosentez yapıyor. Ancak bu yapraklar; bitkinin gelişmesi beklenmeden, henüz filiz hâlindeyken hasat ediliyor ve tüketiliyor. 

Son yıllarda evde organik bahçecilik trendlerinin yaygınlaşmasıyla daha sık karşılaştığımız mikro filiz yetiştiriciliği, 1990’lı yılların ortasında Amerika’da başlıyor. Güney Kaliforniya ve San Francisco’da restoran endüstrisinin önemli bir parçası hâline gelince Doğu mutfağına kadar ulaşıyor. Bugünse dünyanın her yerinde, evlerde, restoranlarda sağlıklı beslenmenin lezzetli bir alternatifi olarak yetiştiriliyor. Peki, mikro filizler neden bu kadar sağlıklı ve faydalı?

Bitkilerin toprak üzerindeki ilk yaprakları olan çenek yapraklar, yüksek besin değerlerine sahip oluyor. Tohum içerisindeki embriyoyu besliyor, bitkiyi geliştiriyorlar. Bu formdayken gıdaya dönüştürüldüklerinde her lokmada daha fazla vitamin, mineral ve antioksidan sağlıyorlar. Aksi hâlde bitki geliştikçe çenek yapraklardaki besinler bitkinin diğer uzuvlarına dağılıyor ve besleyicilik azalıyor.

Mikro Filiz Çeşitleri

Evde bir saksıda büyüyen domates fidelerine, balkonda yetişebilen baharatlara alışıksanız organik mikro filizlere de çok uzak değilsiniz demektir. Peki, hangi bitkilerden mikro filiz elde edilebilir? İşte, evde yetiştirebileceğiniz mikro filiz çeşitleri!

Brassicaceae Familyası

Lahana, karnabahar, brokoli, turp, roka ve su teresi; bu familyada yer alır. Bu bitkilerin tohumlarından elde edilen mikro filizler; yüksek oranda karotenoid, selenyum ve glikozinolat içerirler. Bu sayede bağışıklığın güçlendirilmesinde, vücudun toksinlerden hızla arınmasına yardımcı olurlar. E ve C vitamini yönünden zengin gıdalardır.

Asteraceae Familyası

Bu familyada marul, hindiba ve turpgiller bulunur. Yine karotenoidler, antioksidanlar, vitamin ve mineraller açısından çok besleyici olan bu mikro filiz çeşitleri de bağışıklığı destekler, kanser gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.

Apiaceae Familyası

Dereotu, havuç, rezene ve kereviz tohumlarından elde edilen mikro filizler ise bu grupta yer alır. Sindirim sisteminin rahatlatılmasında, bağırsaklar biriken toksinlerin atılmasında etkilidirler. Bolca vitamin, mineral ve karoten içerirler. 

Amaryllidaceae Familyası

Pırasa, soğan ve sarımsak ise bu familyada bulunan mikro filiz çeşitleridir. Aminoasitler ve kalsiyum, magnezyum, fosfor, çinko gibi mineralleri bolca içerirler. Sindirimi düzenler, bağışıklığı destekler ve kolesterolün dengelenmesine yardımcı olurlar.

Amaranthaceae Familyası

Bu grupta bulunan sebzeler ıspanak, pazı ve pancardır. Ayrıca kinoa ve amarant tahıllarından elde edilen mikro filizler de bu grupta yer alır. K ve C vitaminlerinin yanı sıra kalsiyum gibi mineralleri de bolca içeren bu gıdalar özellikle saç, diş ve kemik sağlığı açısından faydalıdır. Dolaşım sistemini destekleyerek kalp ve damar hastalıklarının önlenmesine de yardımcı olurlar.

Cucurbitaceae Familyası

Salatalık, kabak ve kavun filizleri, bu gruptaki besinlerdir. Bolca potasyum, folik asit, C ve K vitamini içerirler. Bağışıklığın ve kemik sağlığının desteklenmesinde rol oynarlar.

Peki, mikro filizlerin kullanım alanları nelerdir? Mikro filizler genellikle salatalarda kullanılır. Pişirilerek yemeklerde kullanılmaları da mümkündür ancak ısıya maruz kaldıklarında besin değerleri azalacağından çiğ yenmeleri önerilir. Sarı pazı gibi bazı bitkilerin filizleri saç bakım maskesi hazırlarken de kullanılabilir.

İşte, bunlar dışında birkaç kullanım önerisi daha!

  • Doğrudan sandviçlere ekleyebilir ya da püre hâline getirerek sos hazırlayabilirsiniz.
  • Ev yapımı smoothie’lere ekleyebilirsiniz.
  • Tost ya da yemeklerin yanında garnitür olarak da tüketebilirsiniz.

Evde Mikro Filiz Yetiştirmek İçin Bilinmesi Gerekenler

Ekolojik dengeyi desteklemek ve insan ile doğa arasındaki iletişimi artırmak için son yıllarda sürdürülebilir tarım, sürdürülebilir mimari gibi pek çok önlem alınıyor. Evde kendi sebze ve baharatlarınızı yetiştirmek de hem bu önlemlere katkıda bulunmanıza hem daha sağlıklı beslenmenize imkân tanıyor.

Evde mikro filiz yetiştirmek için ihtiyacınız olan malzemelerden ilki besleyici, verimli bir toprak. Ayrıca doğal bitki tohumları ve yayvan saksılar kullanmanız gerekiyor. Ardından izleyeceğiniz adımları ise şöyle sıralayabiliriz:

  • Kabın tabanına ince bir tabaka hâlinde biraz toprak yaymalı ve toprağın sıkışmamasına dikkat etmelisiniz.
  • Mikro filiz tohumlarını aralıklarla toprağın üzerine yerleştirmelisiniz.
  • Üzerine ince bir kat daha toprak serpiştirmelisiniz.
  • Bir sprey şişesiyle hafifçe su sıkarak tohumları nemlendirmelisiniz.
  • Çimlenmeyi hızlandırmak için ilk bir gün boyunca saksının üzerine naylon bir örtü serebilirsiniz.

Mikro filizler doğrudan güneş ışığı almaktan hoşlanmazlar, onları az ışıkta büyüyebilen çiçeklerinizin yanına yerleştirebilirsiniz. 2 günde 1 kez sprey şişesi yardımıyla hafifçe sulayıp toprağını nemlendirmeyi de ihmal etmeyin. Yaklaşık 15 gün sonra mikro filizleriniz hazır olacaktır. Dal ve yapraklarını mutfak makasıyla kesebilir, öğünlerinize ekleyebilirsiniz.

Bitkilerde Yeni Çıkan Filizlerin Önemi

Bitkilerde yeni çıkan filizler, iri sebze fidelerine dönüşmek için bolca besin kaynağı depolarlar. Tohumun içerisindeki embriyoyu besler, küçücük bir tohumun onlarca sebzeye dönüşmesini sağlarlar. Mikro filizleri doğru şekilde yetiştirir ve ısıya maruz bırakmadan salatalarda, kahvaltıda, içeceklerde kullanırsanız vitamin ve mineral açısından güçlü gıdalar hazırlayabilirsiniz. Vücudunuzdaki toksinlerden arınabilir, bağışıklığınızı ve vücudun temel işleyişini destekleyebilirsiniz.

Tüm dünya iklim değişikliğiyle ortaya çıkan olumsuzluklarla mücadele ederken siz de ekolojik dengenin korunması için birkaç güçlü adım atabilir ve sürdürülebilir beslenme yöntemlerini deneyebilirsiniz. Balkonunuzda yetiştirdiğiniz baharatlar, mikro filizler, çeşitli sebzeler sayesinde paketli gıdaların ve tarım faaliyetlerinin yol açtığı çevresel sorunların azalmasını destekleyebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Mikro filiz nedir ve sağlık açısından faydaları nelerdir?

Bazı bitki tohumlarının toprak üzerindeki ilk yaprakları mikro filiz olarak adlandırılır. Mikro filizler, bitkinin büyüyüp gelişmesi için gerekli tüm besini bünyelerinde saklarlar. Bu yüzden besin değerleri çok yüksektir.

2. Hangi mikro filiz çeşitleri evde kolayca yetiştirilebilir?

Brokoli, bezelye, turp, havuç, fesleğen, mercimek, kinoa gibi pek çok sebze ve tahılın mikro filizleri evde kolayca yetiştirilebilir.

3. Evde mikro filiz yetiştirirken hangi malzemelere ihtiyaç duyulur?

Temel ihtiyaçlarınız besleyici, verimli bir toprak türü ve doğal bitki tohumlarıdır. Tohumları ekmek için yayvan bir kap ya da saksı kullanabilirsiniz. Ayrıca tohumları dengeli nemlendirmek için bir sprey şişesine ihtiyacınız var.

4. Mikro filizler nasıl sulanmalı ve ışıklandırılmalıdır?

Mikro filizler doğrudan gün ışığı almamalı, gölgede yetiştirilmelidir. Bir sprey şişesi yardımıyla 2 günde 1 kez sulanabilirler.

5. Mikro filiz yetiştiriciliğinde sık karşılaşılan sorunlar nelerdir ve nasıl çözülür?

Mikro filizlerin ihtiyaç duyduğu nemli topraklar, mantar oluşturmaya da müsaittir ve filizlerin gelişmemesine yol açabilir. Buna bir çözüm olarak son yıllarda toprak yerine bitkisel jeller veya kenevir lifi kullanılıyor. Ayrıca toprağı gereğinden fazla sulamak da tohumların çürümesine yol açabilir. Mutlaka bir sprey şişesi kullanmalı ve toprağı nemlendirecek kadar su sıkmalısınız.


KAYNAKÇA 
https://tibuad.istanbul.edu.tr/tr/content/blog/microgreens-(mikro-yesillikler,-mikro-filizler)
https://www.guzelyasa.com.tr/mikro-filiz-yetistiriciligi/
https://www.health.com/microgreens-7974451
https://www.vitalgreen.ltd/mikro-filiz
https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/mikro-filiz/#:~:text=Mikro%20filizi%20yeti%C5%9Ftirmek%20i%C3%A7in%20kullanaca%C4%9F%C4%B1n%C4%B1z,arac%C4%B1l%C4%B1%C4%9F%C4%B1yla%20mikro%20filizlere%20nem%20sa%C4%9Flay%C4%B1n.
https://canbahce.com/sss/